بوی بد دهان یا هالیتوسیس

بوی بد دهان مشکلی رایج است که می تواند موجب ناراحتی های شدیدِ روانی شود. این مشکل، علل و همچنین روش های درمانی بسیاری دارد.  هر شخص ممکن است دچار این مشکل شده باشد. براساس آمار های برآورد شده، می توان گفت که از هر ۴ نفر در جامعه، یک نفر دچار بوی بد دهان است.

هالیتوسیس(Halitosis)پس از پوسیدگی دندان و بیماری های لثه، سومین علتی است که افراد به دنبال بهداشت دهان و دندان می روند. با وجود اینکه بوی بد دهان می تواند به علت برخی بیماری های خاص نیز باشد، اما مهمترین علت آن عدم رعایت بهداشت دهان و دندان است.

چگونه خوراک انسان بر بوی بد دهان اثر می گذارد؟

به دلیل اینکه اساسا خرد شدن تمام خوراکی ها در دهان اتفاق می افتد، در صورت خوردن غذاهایی که بوی تند و قوی دارند (مانند سیر یا پیاز) مسواک زدن و استفاده از نخ دندان و حتی دهان شویه تنها می تواند موقتا بوی دهان را از بین ببرد و بو زمانی کاملا از بین خواهد رفت که این مواد از بدنتان خارج شده باشند.

علل بوی بد دهان

هالیتوسیس یا بوی بد دهان می تواند علل مختلفی داشته باشد مانند:

عدم رعایت بهداشت دهان و دندان

رایج ترین علت بوی بد دهان عدم رعایت بهداشت دهان و دندان است. باکتری هایی که روی دندان ها (مخصوصا در فضا های بین دندانی)، لثه ها و زبان تشکیل می شوند، می توانند گاز های بد بو تولید کنند. این باکتری ها علت اصلی پوسیدگی های دندان و بیماری های لثه نیز می باشند.

اگر به طور مداوم مسواک نزنید و یا از نخ دندان استفاده نکنید، غذاهایی که در بین دندان ها گیر کرده اند توسط باکتری ها خرد می شوند و همین باعث تولید بوی بد دهان می شود. باکتری ها می توانند روی قسمت زبر زبان نیز زندگی کنند به همین دلیل مانند مسواک زدن، تمیز کردن زبان هم می تواند به کنترل بوی بد دهان کمک کند.

باید به صورت مداوم به دندان پزشکتان مراجعه کنید تا در صورت بروز هر مشکلی برای دندان ها، سریعا شناسایی و درمان شود. می توانید درباره تاریخ ویزیت ها با پزشکتان مشورت کنید.

برخی غذا ها و نوشیدنی ها

غذا هایی که دارای بوی تندی هستند مانند پیاز، سیر و غذا های تند و همچنین نوشیدنی هایی که بوی تندی دارند مثل قهوه یا نوشیدنی های الکل دار می توانند باعث بوی بد دهان شوند.

البته بوی دهان حاصل از خوردن اینگونه خوراکی ها موقت است و خیلی زود از بین می رود. می توان برای جلوگیری از بوی بد دهان، مصرف اینگونه غذا ها و نوشیدنی ها را به حداقل رساند. همچنین رعایت بهداشت دهان و دندان، می تواند بسیار موثر باشد.

سیگارکشیدن

یکی دیگر از دلایل بوی بد دهان سیگار کشیدن است. سیگار کشیدن نه تنها دهان را بد بو می کند بلکه باعث لک شدن دندان ها افتادگی لثه ها و کاهش حس چشایی نیز می شود.

کشیدن سیگار همچنین می تواند موجب بیماری های لثه شود که یکی دیگر از دلایل اصلی بوی بد دهان می باشد. ترک سیگار خطر ابتلا به بیماری های لثه را کاهش می دهد و از بوی بد دهان جلوگیری می کند.

رژیم های لاغری نامناسب

رژیم های لاغری، روزه گرفتن و رژیم های غذایی با کربوهیدرات کم یکی دیگر از عوامل بوی بد دهان می باشند. این عوامل باعث شکسته شدن چربی در بدن می شود که در این حین ماده ی شیمیایی به نام کتون آزاد می شود که می تواند باعث بوی بد دهان شود.

برخی داروها

مصرف برخی داروها می تواند باعث بوی بد دهان شود مانند:

• نیترات ها: که بعضی اوقات برای درمان گلودرد، درد قفسه سینه که ناشی از محدودیت در تامین خون قلب است، استفاده می شوند.
• برخی از داروهای شیمی درمانی
• مسکن ها (بافرمول فنوتیازین)

اگر داروهایی که از آن ها نام برده شد، باعث بوی بد دهانتان می شوند، می توانید با یک پزشک عمومی مشورت کنید تا داروهای جایگزین برایتان تجویز کند.

برخی شرایط پزشکی

در موارد نادر، بوی بد دهان می تواند به علت شرایط پزشکی باشد. در بیماری خشکی دهان (زروستومیا) جریان و ترکیب بزاق دهان ممکن است تحت تاثیر قرار بگیرد.

کمبود بزاق دهان می تواند باعث تشکیل باکتری های بیشتر و تغییر نوع این باکتری ها شود که همین افزایش باعث بوی بد دهان می شود.

ممکن است علت خشکی دهان مشکلات غدد بزاقی و یا تنفس از راه دهان به جای بینی بوده باشد. در برخی از موارد، شرایط دستگاه گوارش نیز می تواند علت بوی بد دهان باشد. به طور مثال، یک عفونت باکتریایی در دیواره معده و روده کوچک (عفونت H.pylori) و بیماری ریفلاکس معده(GORD) ارتباط مستقیمی با بوی بد دهان دارند.

در صورتی که تشخیص داده شود که شرایط گوارشی، علت بوی بد دهان می باشد، بیمار نیاز به آندوسکوپی دارد. در آندوسکوپی وسیله ای به نام آندوسکوپ برای معاینه ی بخشی در داخل بدن مثل شکم یا دستگاه تنفسی استفاده می شود. سایر بیماری هایی که می تواند علت بوی بد دهان شود عبارت است از: دیابت، عفونت های ریه، گلو یا بینی مثل برونشیت، لوزه یا سینوس.

هالیتوفوبیا(halitophobia)

برخی افراد همیشه خیال می کنند که دهانشان بوی بدی می دهد در حالی که اینگونه نیست. به این شرایط روانی هالیتوفوبیا می گویند. این افراد اغلب توهم بوی بد دهان دارند و از صحبت ها و نظرات دیگران برداشت اشتباه کرده و بوی بد دهان را به خود نسبت می دهند. این افراد به مسواک زدن، جویدن آدامس و استفاده از خوشبو کننده های دهان عادت کرده اند. افرادی که مبتلا به هالیتوفوبیا هستند برای درمان باید دوره های رفتارشناختی(CPT)  را بگذرانند تا بتوانند این توهم را از خود دور کنند ودست از عادات بیرویه خود بردارند.

چه روش های درمانی برای بوی بد دهان وجود دارد؟ چگونه می توان از آن جلوگیری کرد؟

روش های درمان بوی بد دهان بستگی به علت به وجود آمدن آن دارد. سازمان دندان پزشکی آمریکا روش های زیر را پیشنهاد می کند.

• به طور مداوم مسواک بزنید و از نخ دندان استفاده کنید. به خاطر داشته باشید که مسواک زدن زبان می تواند باکتری های آن را نابود کند و بوی بد دهان را که حاصل به جا ماندن ذرات غذا است، از بین ببرد.
• مدام برای معاینه دندان ها به دندانپزشک مراجعه کنید تا از نظافت دندان های مصنوعی یا بریج هایی که در دهان قرار دارند اطمینان حاصل کنید.( باید هر شب دندان مصنوعی تان را تمیز کنید).
• استعمال سیگار و دیگر دخانیات را ترک کنید.
• آبنبات ها و آدامس های بدون قند نیز مانع از خشک شدن دهان می شوند.
• برای مرطوب نگه داشتن دهان و تحریک ترشح بزاق، آب فراوان بنوشید و از آدامس های کم شیرین و آبنبات های بدون قند استفاده کنید. سعی کنید غذاهایی را در رژیم غذاییتان بگنجانید که بیشتر نیاز به جویده شدن دارند مانند سیب و هویج.
• دهان شویه می تواند به کشتن باکتری هایی که باعث بوی بد دهان می شوند کمک کند و موقتا بوی بد دهان را پنهان کند اما نمی تواند علت اصلی را از بین ببرد.

یکی از روش های خانگی درمان بوی بد دهان، جویدن نعناء یا جعفری است.

در صورتی که بوی بد دهان به علت مشکلات سلامتی مثل عفونت های سینوسی، دیابت، ریفلاکس اسید معده و یا غیره باشد، در نتیجه با درمان این مشکلات بوی بد دهان نیز از بین خواهد رفت.

اگر بوی بد دهان به علت مصرف برخی داروها باشد، می توانید با پزشک خود مشورت کنید تا در صورت امکان داروی جایگزین برایتان تجویز کند. البته هرگز بدون مشورت با پزشک مربوطه مصرف هیچ دارویی را قطع نکنید.

پزشک ممکن است برای بیمارانی که از بیماری خشکی دهان رنج می برند، دارویی به نام بزاق مصنوعی تجویز کند.