فرسایش دندان

دندان های ما با گذشت زمان و با بالا رفتن سن فرسوده می شوند. البته ممکن است فرسایش دندان در سنین پایین تر نیز اتفاق بیافتد. طبق مطالعات انجام گرفته در این زمینه، می توان گفت که فرسایش دندان می تواند از سن ۱۲ سالگی آغاز شود. با این حال نباید نگران از دست دادن دندان هایتان باشید اما در صورتی که فرسایش دندان با گذشت زمان روز به روز بیشتر شود، می تواند برایتان مشکل ساز شود.

فرسایش دندان به معنی از بین رفتن سطوح خارجی دندان ها به دلایلی غیر از پوسیدگی یا آسیب دیدگی می باشد. فرسایش دندان معمولا به دو دسته ی فیزیولوژیکی و پاتولوژیکی تقسیم می شود. با بالا رفتن سن دندان ها فرسوده می شوند که کاملا طبیعی است. فرسایش های پاتولوویکی دندان فراتر از میزان طبیعی فرسودگی دندان را شامل می شوند که می تواند اثرات منفی روی عملکرد و ظاهر دندان ها و همچنین توانایی جویدن فرد داشته باشد. اگر فرسایش دندان به عصب برسد می تواند بسیار دردناک باشد.

مینای دندان چیست؟

مینای دندان یک ماده ی معدنی محکم است که روی تاج دندان را می پوشاند. مینای دندان از دندان در مقابل مواد خارجی مانند شکر یا اسید ها که می توانند به دندان آسیب برسانند، محافظت می کند.

مینای دندان ویژگی های به خصوصی دارد مانند:

• سخت ترین ماده ی بدن محسوب می شود.
• ضخامت آن به چند میلی متر می رسد.
• می تواند به زرد، خاکستری، سفید و آبی تغییر رنگ دهد.

از آنجایی که مینای دندان یک ماده ی معدنی است نمی تواند دوباره رشد کند. به همین دلیل با ضربه خوردن یا شکستن یا تحلیل رفتن برای همیشه از دست خواهد رفت. مینای دندان می تواند دندان را از آسیب های بسیاری حفظ کند و شایع ترین آسیبی که می تواند ببیند فرسایش است.

دندان های فرسوده چه شکلی هستند؟

·       فرسایش جزئی دندان ها:

فرسایش جزئی دندان ها همیشه از ظاهر دندان ها مشخص نیست و به همین دلیل مردم اکثرا از آن بی خبرند. فرسایش شدید دندان ها مشخص تر است و در برخی موارد با درد همراه است. با فرسایش شدید، دندان ها کوتاه تر، باریک تر با لبه های تیز تر به نظر می آیند که اکثرا زرد رنگ شده اند. ( به این دلیل که لایه های زیرین دندان با از بین رفتن لایه های رویی، مشخص می شوند و زرد رنگ می باشند.)

·       فرسایش شدید دندان ها:

اغلب در این موارد، فرد متوجه نابرابری و ناهمواری در نوک دندان ها که ناشی از شکستگی است، می شود. در موارد دیگر دندان گِرد به نظر می آید. (همانطور که سنگ های کنار دریا در اثر فرسایش گرد می شوند). همچنین ممکن است فرد، خصوصا زمانی که از خواب بیدار می شود، در عضله های صورتش احساس درد یا گرفتگی کند.

در این قسمت به چند علائم شایع فرسایش دندان اشاره می کنیم:

• دندان هایی که ظاهری نابرابر و دندانه ای دارند یا به طور غیر طبیعی صاف می باشند.
• ترک یا شکستگی در دندان ها
• دندان ها کوتاه تر از حد معمول می باشند.
• درد یا حساس شدن دندان ها (خصوصا با خوردن غذا های سرد یا گرم)
• زرد شدن دندان ها به دلیل فرسایش مینا
• مشکلات ترمیمی دندان مانند روکش یا پرکردگی
• تغییر در شکل کام

انواع مختلف فرسایش دندان

ابریژن(ساییدگی با مواد دیگر)

ساییدگی حاصل برخورد دندان با مواد دیگر است که باعث ساییده شدن و خراشیده شدن دندان ها می شود. معمول ترین علت سایش دندان ها، محکم مسواک زدن است که می تواند به دلیل سفت بودن برس مسواک یا اعمال فشار بیش از حد به دندان ها در هنگام مسواک زدن باشد. این کار می تواند مینای دندان و سطح ریشه ی دندان که دقیقا در زیر خط لثه قرار دارد، را تحت تاثیر قرار دهد.

از علل های دیگر سایش دندان می توان به استفاده ی نادرست از خلال دندان و نخ دندان اشاره کرد. برخی از پروتز های دندانی مانند دندان مصنوعی های تکه ای یا ریتینر ها (ارتودنسی متحرک) که  فرد مکررا آنها را  از دهان خارج و دوباره وارد می کند، نیز می توانند باعث سایش دندان ها شوند. ساییدگی دندان همچنین می تواند نتیجه ی گنجاندن غذاهای سایشی (مانند آجیل و تخمه آفتابگردان) در رژیم های غذایی و عاداتی مانند ناخن خوردن و جویدن سر مداد باشد.

اتریشن( اصطکاک با دیگر دندان ها)

اصطکاک نتیجه ی ساییدگی دندان ها با یکدیگر است و اکثرا تخریب ساختار دندان ها را به علت دندان قروچه شامل می شود. در واقع اصطکاک، فرسایش مکانیکی فک و سطوح جویدنی دندان هاست. تماس دندان ها با یکدیگر در عمل جویدن می تواند باعث خرد شدن سطح دندان ها شود. در نتیجه دندان های عقبی باریک تر و دندان های جلویی کوتاه تر می شوند.

اصطکاک شدید دندان ها بر شکل صورت تاثیر مخربی خواهد داشت. همچنین ممکن است منجر به حساس شدن دندان ها نسبت به شیرینی جات، غذاها و نوشیدنی های سرد و گرم شود.

اروژن (خوردگی توسط اسیدها)

زمانی که دندان ها با مواد اسیدی موجود در خوراکی ها تماس پیدا می کند، اسید ها می توانند باعث خوردگی و تحلیل مینای دندان شوند. در واقع در این نوع فرسایش، معمولا می توان نوشابه ها، نوشیدنی های گاز دار و انرژی زا را مقصر دانست. برخی از آبمیوه ها نیز اسیدی هستند.

محدود کردن این نوشیدنی ها به وعده های غذایی و چرخاندن آب در دهان پس از مصرف آنها می تواند در پیشگیری از خوردگی مینای دندان موثر باشد.

 ابفرکشن(شکاف در خط لثه)

ابفرکشن به معنای از بین رفتن مینای دندان در قسمت گردنِ دندان (قسمت باریک موازی با خط لثه) می باشد. ابفرکشن ناشی از بی ثباتی مفصل های فک و کام می باشد که در هنگام جویدن دندان ها تکان خورده و خم می شوند که در نتیجه ی آن شکاف هایی در امتداد خط لثه به وجود می آید که اغلب با تحلیل لثه نیز همراه است. این شکاف ها می توانند باعث حساس شدن و تضعیف دندان ها شوند.

فرسایش دندان چگونه درمان می شود؟

با توجه به علت و شدت فرسایش دندان ها، دندانپزشک می تواند درمان های مختلفی روی دندان ها انجام دهد. برخی از معمول ترین روش های درمان فرسایش دندان عبارت است از:

• رعایت بهداشت دهان و دندان، محدود کردن مصرف غذاهای اسیدی
• باندینگ یا ونیر کامپوزیت: دندانپزشک با استفاده از رزین رنگ دندان، به ترمیم ساختار های از دست رفته ی دندان می پردازد. با این ترمیم، ساختار باقی مانده دندان ها در برابر آسیب های آتی محافظت می شوند.
• روکش دندان و لمینت: در صورتی که تخریب دندان ها شدید باشد، روکش ها و لمینت ها می توانند شکل و عملکرد طبیعی دندان ها را بازگردانند.

محافظ دندان (نایت گارد): در صورتی که علت فرسایش دندان ها، دندان قروچه و اصطکاک دندان ها باشد، دندانپزشک ممکن است برای محافظت از دندان ها یک محافظ دندان برای وی بسازد تا از آسیب های بیشتر جلوگیری کند.